Program opieki nad zabytkami

Program opracowano na podstawie informacji pochodzących z analizy dokumentów, materiałów promocyjnych Starostwa Powiatowego, ankiet i informacji od samorządów gminnych, zasobów Geoportalu Powiatu Bielskiego oraz wizji lokalnych, podczas których wykonano 1400 zdjęć.

26 września na spotkaniu w Starostwie Powiatowym Program został po raz pierwszy przedstawiony i zaprezentowany. Spotkanie otworzyła i prowadziła zastępca kierownika Biura Promocji Powiatu, Kultury, Sportu i Turystyki Jolanta Konior, która od początku koordynuje prace nad Programem opieki nad zabytkami Powiatu Bielskiego, a uczestników powitała w imieniu starosty bielskiego Renata Franasik członek zarządu powiatu.

Dokument ten jest spójny z dokumentami strategicznymi w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego tak w województwie śląskim, subregionie południowym województwa śląskiego, jak i w kraju oraz zgodny z uwarunkowaniami na szczeblu powiatowym
i gminnym.

W dokumencie tym zawarto przepisy prawne dotyczące opieki i ochrony nad zabytkami, zapisy o zadaniach samorządu powiatowego z tego zakresu, charakterystykę zasobów i analizę stanu zachowania zabytków w naszym powiecie, a także wykazane zostały potencjalne źródła finansowania programu. Program zawiera też analizę szans i zagrożeń środowiska kulturowego, a także potencjalne źródła finansowania ochrony zabytków - konserwacji, restauracji, rewitalizacji czy opracowania dokumentacji. W naszym powiecie w bardzo dobrym stanie znajduje się 26% zabytków, w dobrym 34%, w złym 7%, a zagrożonych zabytków jest 7%.

Sklasyfikowano wszystkie rodzaje zabytków: architektury sakralnej - wpisanych do rejestru zabytków mamy 16 kościołów i 3 kaplice, architektury rezydencjonalnej - (zespoły pałacowo - dworskie: 4 pałace , 9 dworów i dwa zamki w Grodźcu oraz zachowany w postaci ruiny zamek Wołek w Kobiernicach, a także willa Fałata w Bystrej) , 20 obiektów budownictwa mieszkaniowego - największe ich skupisko znajduje się w Międzyrzeczu, zabytki techniki i zabytki archeologiczne. Warto zaznaczyć, że najstarszym kościołem w powiecie bielskim jest pochodząca z 1522 roku drewniana świątynia w Starej Wsi, a jeśli chodzi o zabytki techniki to możemy poszczycić się unikalnymi dwiema turbinami Girarda z najbliższym otoczeniem, budynkiem , urządzeniami pomocniczymi, osprzętem i ujęciem wodnym w Czańcu.

W Programie znajdziemy też informacje o zabytkach ruchomych - wyposażeniu wnętrz kościołów oraz wolnostojących krzyżach i kapliczkach. Ważnym dla społeczności lokalnej jest dziedzictwo niematerialne np. tradycje i przekazy ustne, sztuki widowiskowe, praktyki społeczno - kulturowe, wiedza i umiejętności związane z rzemiosłem. Aktualnie na poziomie krajowym w trakcie tworzenia jest Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.

Ważnym elementem zarządzania dziedzictwem kulturowym jest promocja i upowszechnianie wiedzy o zabytkach, które są przecież znaczącym elementem promocji turystycznej. W tym celu będzie można promować i nagradzać dobre praktyki konserwatorskie poprzez ustanowienie nagrody starosty bielskiego czy organizować "Dni otwartych zabytków".

Program ochrony zabytków wejdzie w życie po uchwaleniu przez Radę Powiatu. Ważny jest też fakt, że obowiązywać będzie równolegle z nowa perspektywą finansowania ze środków europejskich, dlatego konieczny będzie stały monitoring wszystkich możliwych funduszy skierowanych na rozwój i ochronę dziedzictwa kulturowego.