Jak działają antyoksydanty?

Czym są i w jaki sposób działają antyoksydanty?

Antyoksydanty to związki chemiczne, które neutralizują wolne rodniki i ograniczają ich szkodliwy wpływ na organizm. Przeciwutleniacze wstrzymują albo opóźniają proces utleniania określonej substancji. Mogą wychwytywać i usuwać wolne rodniki oraz ich reaktywne formy niszczące komórki ciała. Ich rolą bywa ponadto ograniczanie wytwarzania rodników.

Antyoksydanty różnią się aktywnością biologiczną. Część z nich może ograniczać ryzyko zachorowania na nowotwory, a także hamować aktywność enzymów biorących udział w powstawaniu procesów zapalnych i w ten sposób niwelować stany zapalne. Inne przeciwutleniacze (w tym przypadku flawonoidy) mają zdolność hamowania namnażania się komórek rakowych czy nawet zmuszania ich do apoptozy. Wyróżnia się ponadto przeciwutleniacze niedopuszczające do wzrostu oraz podziału komórek nowotworowych, oraz przypuszczalnie chroniące DNA komórek poprzez aktywowanie enzymów zapobiegających powstawaniu nowotworów.

Rodzaje antyoksydantów i ich działanie

Organizm potrafi samodzielnie produkować endogenne przeciwutleniacze - enzymy i białka przeciwdziałające powstawaniu wolnych rodników oraz zapobiegające wchodzeniu ich w reakcje z innymi cząsteczkami. Tego typu antyoksydanty mogą naprawiać też DNA uszkodzone w procesie utleniania. Przykładem endogennego przeciwutleniacza jest peroksydaza glutationowa chroniąca czerwone krwinki i błony komórkowe przed negatywnym wpływem wolnych rodników. Do wytwarzania wspomnianego antyoksydantu przez organizm niezbędny jest selen.

Poza przeciwutleniaczami endogennymi wyróżnia się przeciwutleniacze egzogenne, czyli pochodzące z zewnątrz. Do tej grupy zalicza się przede wszystkim naturalne substancje roślinne wspomagające mechanizmy obronne komórek ciała. Antyoksydantami mogą być jednak również jony metali przejściowych (manganu i cynku). Źródłem przeciwutleniaczy egzogennych jest np. pożywienie, głównie produkty roślinne.

Antyoksydanty pochodzące z zewnątrz ciała mogą zapobiegać uszkodzeniom komórek przyczyniających się do rozwoju chorób. Do omawianych przeciwutleniaczy należą m.in. antocyjany (obecne w jagodach), beta-karoten (znajdziemy go w pietruszce, marchwi i szpinaku), katechiny (ich źródłem jest czerwone wino), luteina (znajdująca się w zielonych warzywach liściastych), witamina A (dostarcza jej wątróbka, marchew i mleko), witamina C (zawarta w świeżych warzywach i owocach, np. w papryce, brokułach i czarnej porzeczce) oraz witamina E (należy szukać jej w olejach roślinnych i orzechach).

Dlaczego warto uzupełnić swoją dietę o antyoksydanty?
Żywność dostarczająca antyoksydantów oraz substancji sprzyjających produkcji przeciwutleniaczy przez organizm ma szansę zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób, w tym niektórych nowotworów i chorób układu krążenia. Uznaje się, że różne przeciwutleniacze neutralizują wolne rodniki oraz zmniejszają uszkodzenia komórek i cząsteczek (w tym DNA) spowodowane przez utlenianie.

Wciąż prowadzone są badania nad ochronnymi właściwościami antyoksydantów. Aby dostarczyć sobie wspomnianych substancji, mających duży potencjał w kwestii zapobiegania chorobom i spowalniania procesu starzenia się ciała, warto zadbać o zrównoważoną dietę, której elementem będą antyoksydanty zawarte w pełnowartościowych produktach spożywczych. Uzupełnieniem jadłospisu mogą być suplementy z przeciwutleniaczami - przed ich wprowadzeniem warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.

Antyoksydanty to rozbudowana grupa związków chemicznych, które mają zdolność neutralizowania wolnych rodników oraz ograniczania ich niszczycielskiego wpływu na organizm. Dieta dostarczająca przeciwutleniaczy ma szansę złagodzić negatywne skutki stresu oksydacyjnego i ograniczyć ryzyko rozwijania się chorób, które się z nim wiążą. Antyoksydanty znajdziemy głównie w roślinnych produktach spożywczych, ale też w suplementach mogących uzupełniać zrównoważony jadłospis.