Kiedy psychoterapia nie pomaga i co robić dalej?

Dlaczego terapia może nie pomagać?

Brak wyraźnej poprawy po 6-8 spotkaniach to sygnał, że warto coś zmienić. Pamiętaj jednak: w terapii najpierw ćwiczy się umiejętności - regulację emocji, tolerowanie dyskomfortu - a dopiero potem objawy naprawdę słabną.

Dlaczego psychoterapia bywa nieskuteczna? Najczęstsze powody to:

• Niedokładna diagnoza. Czasem problem nie jest tam, gdzie go szukamy. Lęk bywa "zasłoną" dla depresji, OCD czy ADHD, które wcześniej nie zostały rozpoznane.
• Nieadekwatna metoda. Część problemów wymaga bardziej ustrukturyzowanego podejścia (np. terapia poznawczo-behawioralna - CBT. Ekspozycja z powstrzymaniem reakcji - ERP), inne potrzebują pracy nad relacjami i schematami (np. terapia schematów). Czasem brakuje technik, a czasem - relacji.
• Czynniki biologiczne. Zaburzenia snu, niedobory czy ból przewlekły mogą utrudniać efekty terapii. Brak ich uregulowania ogranicza postęp.
• Brak pracy własnej. Zmiana opiera się także na zadaniach wykonywanych między sesjami - bez praktyki domowej postęp jest mało prawdopodobny.

Pacjent i terapeuta powinni otwarcie rozmawiać o braku postępów i wspólnie szukać najlepszego rozwiązania, włącznie z ewentualną zmianą terapeuty.

Co robić dalej - plan działania

Jeśli terapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, najlepszą strategią jest spokojne postawienie na nowo diagnozy i opracowanie jasnego planu dalszych działań. Warto skupić się na tym, co mierzalne i realne do wykonania w Twojej sytuacji:

• Zrób "przegląd techniczny". Podsumuj cele, techniki, zadania domowe i dotychczasowe rezultaty. Ustal 2-3 wskaźniki monitorowania, np. jakość snu, poziom lęku czy liczbę unikania w tygodniu.
• Zweryfikuj rozpoznanie. Rozważ konsultację z psychiatrą lub innym psychologiem, aby wykluczyć inne przyczyny trudności, takie jak OCD, ADHD, zaburzenia nastroju, problemy ze snem lub ból przewlekły.
• Dopasuj metodę. Jeśli podejście niestrukturalne nie działa, rozważ terapie poznawczo-behawioralne (CBT, ERP, ACT, EMDR). Jeśli dotąd praca miała charakter wyłącznie techniczny, a problem jest relacyjny lub schematowy, rozważ terapię schematów albo krótkoterminową terapię psychodynamiczną.
• Zmień format terapii. Możesz zwiększyć intensywność (np. dwie sesje tygodniowo), skorzystać z krótkiego protokołu skoncentrowanego na jednym celu, terapii grupowej lub programu online z zadaniami.
• Rozważ farmakoterapię. Jeśli jest zasadna, skonsultuj się z lekarzem - zwłaszcza w przypadku depresji, OCD, GAD lub ciężkiej bezsenności. Ważne, aby zsynchronizować leczenie farmakologiczne z planem psychoterapii.
• Zadbaj o warunki do zmiany. Ustal stałe pory snu, ogranicz używki, ćwicz 2-3 razy w tygodniu i przeznaczaj 15-20 minut dziennie na praktykę.
• Zaplanuj wsparcie. Nawet przy częściowej poprawie zaplanuj sesje przypominające oraz procedury na trudniejsze tygodnie.
• Ustal ramy czasowe. Daj sobie 6-8 sesji w nowym podejściu, z jasno określonym celem i kryteriami pomiaru. Jeśli to nie zadziała, wprowadź kolejną korektę zamiast rezygnować z leczenia.
• Zadbaj o sojusz terapeutyczny. Wybierz specjalistę, z którym możesz otwarcie rozmawiać o braku postępów - to zwiększa szansę na trafne korekty.

Wyrażenie "Jeśli psychoterapia nie działa" najczęściej oznacza, że aktualna konfiguracja pracy na danym etapie nie jest dla Ciebie odpowiednia. Zmiana metody, intensywności lub formatu, a także dołączenie leczenia medycznego, często odblokowuje postęp. Najważniejsze jest monitorowanie efektów, szybka reakcja i szukanie najlepszego dopasowania - aż do skutku.