[Historyczne ciekawostki] Był kiedyś taki zakład... O fabryce bawełny

W kilka lat po zakończeniu wojny, w 1923 roku, powstała w Czechowicach prywatna fabryka środków opatrunkowych. Początkowo produkcja znajdowała się w starym młynie, ale pózniej postawiono właściwą fabrykę.

W prywatnych rękach zakład znajdował się do wybuchu II wojny światowej, działając pod szyldem: Polska Fabryka Środków Opatrunkowych "POLFA" w Czechowicach. Niemcy, po wkroczeniu do Czechowic, w pierwszych dniach września 1939 roku, przejęli fabrykę, ustanawiając niemiecki zarząd. Zakład pracował cały czas przez okres okupacji, utrzymujac profil produkcji, zdecydowaną część produktów dostarczając niemieckiej armii.

W lutym 1945 roku, po wyzwoleniu Czechowic, zakład upaństwowiono, oddając go pod zarząd Dyrekcji Przemysłu Miejscowego w Katowicach. Po okupacji było niewiele maszyn, więc całość produkcji waty była pakowana ręcznie. Umaszynowienie fabryki było niedostateczne. Pracowały tylko dwa kotły warzelne (o poj. 600 kg), 16 maszyn- zgrzeblarek firmy "Befama (dawniej fabryka Josephego z Bielska), jeden kocioł parowy, jedna maszyna parowa napędowa (lokomobila) i jedna drewniana kadź do płuczki owalnej. Napęd maszyn był przekazywany transmisyjnie. W zakładzie pracowało wtedy 57 osób.

W 1949 roku fabrykę przejął Skarb Państwa i przekazał w zarząd Dyrekcji Przemysłu Miejscowego z siedzibą w Gliwicach. Pod zarządem gliwickiej dyrekcji przeprowadzono modernizację zakładu. Wprowadzono elektryczny, transmisyjny napęd maszyn za pomocą silnika elektrycznego, suszarkę sitową (zastąpiła dostychczasową - szufladową), przekonstruowano kotły warzelne, na wydziale bielnika, etc.

1 kwietnia 1951 r. zakład został podporządkowany Wojewódzkiemu Zarządowi Przemysłu Terenowego w Katowicach, ale już dwa miesiące później (1 czerwca) pieczę na zakładem objął Zakład Produkcji Materiałów Opatrunkowych w Warszawie.

1 lipca 1952 r. powołano do życia przedsiębiorstwo "Bielskie Zakłady Materiaów Opatrunkowych" podległe Zjednoczeniu Przemysłu Konfekcji Technicznej (w latach następnych podlegało Zjednoczeniu Przemysłu Filcowego i Tkanin Technicznych z siedzibą w Łodzi). Czechowicki zakład znalazł się w składzie bielskich zakładów.

W latach 1952-53 wymieniono płuczkę owalną drewnianą na tzw. lewiatan. W latach 50-tych powstają: budynek produkcyjny, budynki socjalne, magazyny towarów gotowych, magazyny materiałów łatwopalnych, kotłownia z kotłem parowym, komin z czopuchem, trafostacja i garaże. Zwijarki ręczne przystosowano do napędu mechanicznego.

W 1970 roku w zakładzie pracowało 368 osób, i była to największa liczba zatrudnionych w całych dziejach fabryki. W 1973 r. wprowadzono nowe typy zgrzeblarek pokrywkowych, produkowanych w Zakładach "Polmatex-Falubaz" w Zielonej Górze. Z Austrii sprowadzono składarki waty typu "Zick-Zack", co pozwoliło na stworzenie dwóch ciągów produkcyjnych waty opatrunkowej. W 1975 roku wprowadzono nowy asortyment waty - watę kosmetyczną kulistą. 30 czerwca 1976 r., w związku z nowym podziałem administracyjnym kraju, wydzielono czechowicki zakład, który przyjął nazwę Czechowickie Zakłady Materiałów Opatrunkowych w Czechowicach-Dziedzicach.

W 1993 roku zakład przekształcono w spółkę Skarbu Państwa. Zakład produkował środki opatrunkowe na rynek krajowy, dla lecznictwa zamkniętego i dla celów zaopatrzeniowych. Na rynek krajowy produkowano:

• watę oczną,
• watę opatrunkową,
• watę operacyjną,
• watę kosmetyczną,
• watę kosmetyczno-higieniczną.

Do celów zaopatrzeniowych produkowano:

• watę optyczną,
• watę filtracyjną,
• watę w wałkach.

Podstawowymi surowacami dla branży opatrunkowej były: bawełna, wyczesy bawełniane i włókna wiskozowe tzw. textra.

Produkcja środków opatrunkowych (w tonach/rok):

• 1945 - 26,
• 1950 - 93,
• 1955 - 544,
• 1960 - 628,
• 1965 - 922,
• 1970 - 1908,
• 1975 - 2437,
• 1979 - 2455.

Ponieważ zakład nie potrafił działać w nowych warunkach rynkowych więc w 2006 roku został ostatecznie zamknięty.

Źródła:

• "Czechowickie Zakłady Materiałów Opatrunkowych. Czechowice-Dziedzice, ul. Elizy Orzeszkowej 17". Rys historyczny zakładu, z lat 70-tych XXw.
• Zdjęcia ze zbiorów p. Franciszka Puchałki, ostatniego dyrektora zakładu.
• Pocztówka ze zbiorów C. Żelezińskiego.