Święto z pomnikiem w tle

Przedstawiciele władz lokalnych, instytucji, stowarzyszeń i organizacji po złożeniu kwiatów przejdą do kościoła NMP Wspomożenia Wiernych, gdzie rozpocznie się Msza św. Po jej zakończeniu zostaną złożone kwiaty na Zbiorowej Mogile Poległych i Pomordowanych w I oraz w II Wojnie Światowej, która znajduje się na cmentarzu parafialnym NMP Wspomożenia Wiernych.

Plac Wolności, który usytuowany jest na wprost dworca kolejowego, był w dwudziestoleciu międzywojennym miejscem wielu ważnych patriotycznych uroczystości. Tutaj obchodzono rocznice Konstytucji 3 Maja, Święto Niepodległości oraz rocznice legionowe. Te ostatnie były bardzo ważne dla mieszkańców miasta, ponieważ grupa kilkudziesięciu ochotników, 25 sierpnia 1914 roku, wyruszyło z Dziedzic i Czechowic do Legionów Piłsudskiego.

Legionistami z Dziedzic, Czechowic, Ligoty, Bronowa, a także Chybia i Strumienia dowodził Adolf Janik. W Dziedzicach podczas I wojny światowej działał szpital wojskowy, do którego z frontu transportowano rannych. Żołnierzy, także dziedzickich czy czechowickich legionistów Piłsudskiego, przywożono do lecznicy pociągami. Niektórzy spoczęli razem z innymi walczącymi o Polskę we wspólnej mogile na cmentarzu przy kościele pod wezwaniem NMP Wspomożenia Wiernych w Dziedzicach. Sześć lat po zakończeniu wojny mieszkańcy uczcili pamięć legionistów, a także powstańców śląskich, którzy ofiarowali swoje życie ojczyźnie.

Pomnik Wolności odsłonięto 14 września 1924 roku. Było to dzieło artysty z Krakowa Jana Raszki. Został wybudowany ze składek społecznych. Kamienny obelisk miał wysokość 6 metrów, na jego podstawie po lewej i prawej stronie znajdowały się dwie alegoryczne figury legionisty i górnika-powstańca. Na tablicy umieszczono napis: „Nie damy ziemi skąd nasz ród”. Po śmierci Józefa Piłsudskiego w 1935 roku na obelisku znalazł się także medalion z jego popiersiem i nowe godło Polski (stare zostało zmienione w 1927 roku). Pomnik został zniszczony przez hitlerowców we wrześniu 1939 roku.

11 listopada 1993 roku ówczesne władze upamiętniły pomnik budową jego „cienia”, który wyznaczono w miejscu ustawienia obeliska. Trzy lata później postawiono tam ocalone oryginalne części pomnika i tablicę pamiątkową informująca o jego historii.

SK / czecho.pl